بینی یکی از مهمترین اعضای بدن در نگهداری سلامت فرد و حفظ سایر اعضا است.

مفهوم راینولوژی چیست؟

راینولوژی از کلمه لاتین راینو به معنای بینی منشا گرفته است. راینولوژی یک شاخه فوق تخصصی در دانش پزشکی است که به جراحی‌ها و درمان بیماری‌های بینی و ساختمان‌های اطراف بینی در سر و صورت می‌پردازد. هنر راینولوژیست حفظ آمیزه ای از زیبایی و عملکرد بینی است چرا که توجه به عملکردهای حیاتی بینی از مهمترین اهداف دانش راینولوژی به شمار می‌آید.

منظور از عملکردهای بینی چیست؟

بینی یکی از مهمترین اعضای بدن در نگهداری سلامت فرد و حفظ سایر اعضا است. بینی دارای فیزیولوژی بسیار پیچیده ای است. وظایف اساسی بینی شامل ایجاد راه هوایی، حس بویایی، تنظیم دما، تنظیم رطوبت، تصفیه ذرات هوا و نقش در تکلم است. مهمترین عملکرد بینی ایجاد راه هوایی برای تنفس طبیعی است.

بی توجهی به این عملکردهای ارزشمند حیاتی چه علائم و عواقبی را در پی خواهد داشت؟

اختلال در عملکردهای حیاتی بینی عواقب ناگواری در سلامت و زندگی افراد و جامعه برجا خواهد گذاشت. تنفس حیاتی‌ترین عملکرد زندگی است که نتیجه آن رسیدن اکسیژن به بافت‌های بدن است. بی حالی، خواب آلودگی، کسالت، بی حوصلگی و عصبی بودن ممکن است در اثر اختلال تنفسی بینی پدید آید. محرومیت از تنفس بینی، خشکی مجاری تنفسی و ضعف سیستم دفاعی آن را در پی خواهد داشت. گرفتگی بینی اغلب سبب بروز مشکلاتی در سایر ساختمان‌های وابسته مانند درد سینوسی، سردرد یا احساس پری، سنگینی و فشار در ناحیه سر و صورت می‌شود. اختلال بویایی، احساس سرما خوردگی طولانی، خرخر و مشکلات تنفسی حین خواب از علائم دیگر اختلال عملکرد بینی است.

جراحی‌های بینی با چه اهدافی انجام می‌گیرد؟

باید گفت جراحی‌های بینی با اهداف متعددی انجام می‌شود که می‌توان آنها را به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- دسته اول جراحی هایی هستند که در جهت اصلاح عملکرد بینی انجام می‌شوند و بطور عمده اصلاح انحراف تیغه میانی بینی را شامل می‌شود. مشکلات دیگری مانند پولیپ و تورم بافت‌های داخل بینی نیز ممکن است نیازمند جراحی‌های پیچیده‌تری باشد که در بسیاری از موارد مستلزم استفاده از روش‌های اندوسکوپیک است.
- دسته دوم جراحی هایی با هدف تغییر شکل خارجی بینی و زیبایی است که به جراحی پلاستیک بینی یا راینو پلاستی معروف است.

آیا در صورت وجود مشکلات تنفسی می‌توان اقدام به جراحی‌های بینی نمود؟

در صورتی که پیش از جراحی، در حین عمل و پس از جراحی، تمامی شرایط لازم برای حفظ سلامت بینی از نظر تنفسی مورد توجه قرار گیرد، می‌توان در این حالات اقدام به جراحی بینی نمود. البته در این حالت جراح با مشکلات زیادی در عمل مواجه است که با تسلط خود بر مشکلات داخل بینی باید بتواند بر آنها فائق آید. از سه علت شایع مشکلات تنفسی در بیماران داوطلب جراحی پلاستیک بینی، دو علت آن، یعنی انحراف تیغه بینی و رشد بیش از اندازه شاخک‌های بینی، هم زمان با جراحی پلاستیک بینی قابل اصلاح اند. 

اما علت سوم که شامل پولیپ‌های بینی و سینوزیت مزمن است، بهتر است در مرحله جداگانه ای، پیش از انجام جراحی پلاستیک بینی، تحت درمان مناسب قرار گیرد. در صورت تشخیص صحیح و دقیق هر کدام از این مشکلات تنفسی، با درمان مناسب، بیمار داوطلب جراحی پلاستیک بینی می‌تواند از رفع مشکل تنفسی و سلامت بینی بعد از جراحی اطمینان داشته باشد. در این راستا، انجام اندوسکوپی تشخیصی بینی قبل از جراحی، کمک مهمی در تشخیص علت و یا علل ایجاد کننده مشکلات تنفسی بینی می‌کند.

آیا وضعیت روحی و روانی فرد در انجام عمل جراحی بینی تاثیر دارد؟

برخی از بیماران پس از عمل، با وجود نتیجه رضایت بخش، به دلیل مشکلات روحی-روانی، وسواس فکری یا شخصیت‌های متزلزل و بیش از اندازه تأثیر پذیر از دیگران، از نتیجه عمل خود ناراضی اند. داوطلب مناسب جراحی پلاستیک بینی فردی است که از عمل انتظار واقع بینانه ای دارد و برای انجام عمل تحت فشار دیگران نیست و مهمتر آنکه انتظار تغییرات بزرگی را در بهبود روابط فردی و اجتماعی پس از عمل خود ندارد و قوی‌ترین دلیلش برای انجام جراحی بینی، خشنودی شخص خود باشد.

رابطه بینی با سایر اجزای صورت چه تأثیری بر شیوه جراحی دارد؟

هدف جراحی زیبایی بینی زیباتر به نظر رسیدن چهره است نه صرفا کوچک کردن بینی. چه بسیار بینی هایی که با وجود اندازه‌های بسیار کوچک نه تنها بر زیبایی چهره نیفزوده اند بلکه تناسب قبلی را هم از بین برده اند! جراحی پلاستیک بینی، افزون بر ایجاد تناسب در خود بینی، باید ارتباط خوشایندتری را بین بینی و دیگر اجزای صورت برقرار کند.

سوالی که اغلب افراد می‌پرسند که چه سنی برای عمل جراحی پلاستیک بینی مناسب است؟

معمولا در دختران از سن 15 سالگی و در پسران از سن 17 سالگی به شرط رشد کامل جسمی، فکری و داشتن انگیزه کافی فرد امکان پذیر است.

آیا جای برش‌ها یا آثار عمل بر روی بینی باقی خواهند ماند؟

در صورت مهارت جراح هیچگونه ردپایی از عمل بر جای نخواهد ماند.

نقش اندوسکوپی در جراحی زیبایی بینی چیست؟

اندوسکوپی بینی با فراهم کردن دید عالی، دسترسی به قسمت‌های عمقی‌تر جهت رفع مشکلات داخلی بینی را تسهیل می‌کند.

نقش لیزر در جراحی زیبایی بینی چیست؟

در بسیاری از جراحی‌های ظریف داخل بینی استفاده از لیزر این مزیت را دارد که با خونریزی کمتری همراه است اما در جراحی زیبایی بینی، لیزر نقش عمده ای در نتیجه نهایی ندارد و آنچه تعیین کننده نتیجه عمل است در دستان هنرمند جراح نفهته است.

آیا جراحی بینی‌های گوشتی امکان پذیر است؟

در جراحی بینی گوشتی استفاده از روش‌های تقویت اسکلت بینی برای افزایش حمایت بافت‌های نرم بینی ضروری است و حتی جراحی این نوع بینی‌ها با استفاده از تکنیک‌های جدید با نتایج مطلوب همراه است.

پیش از عمل به چه نکاتی باید توجه داشت؟

- آسپرین و داروهای مشابه آن مانند پروفن دست کم دو هفته بیش از عمل نباید مصرف شوند زیرا تمایل به خونریزی را افزایش می‌دهند.
- در صورت سرماخوردگی ویروسی لازم است عمل جراحی به مدت چند هفته به تعویق بیافتد.

برای جراحی بینی بیهوشی بهتر است یا بی حسی موضعی؟

امروزه با پیشرفت‌های بسیار زیادی که در بیهوشی صورت گرفته، در صورت رعایت تمام استانداردهای لازم، یک بیهوشی کامل و مدرن ضمن فراهم آوردن حداکثر راحتی برای بیمار دارای خطر کمتری نسبت به یک مسافرت است.

آیا پس از عمل درد وجود دارد؟

گاهی به علت پانسمان داخل بینی احساس سنگینی و درد خفیف در ناحیه صورت و پیشانی وجود دارد که این مشکلات با مسکن‌های ساده ای مانند استامینوفن قابل رفع است.

آیا در جراحی بینی حد و مرزی برای کوچک نمودن بینی وجود دارد؟

بطور قطع این حد و مرز وجود دارد. زیرا اولا زیبایی لزوما به معنای کوچکی نیست بلکه زیبایی بینی در گروه تناسب قسمت‌های مختلف بینی با هم و نیز تناسب کل بینی با قسمت‌های مختلف بینی با هم و نیز تناسب کل بینی با قسمت‌های مختلف چهره است. ثانیا کوچک شدن بینی تا حدی مطلوب است که عملکرد تنفسی بینی به مخاطره نیفتد.

چه مدت پس از عمل می‌توان درمورد نتیجه آن قضاوت کرد؟

دست کم دو سال برای اظهار نظر نهایی درمورد نتیجه عمل باید صبر کرد. بسیاری از بیماران چند هفته پس از عمل در حالیکه هنوز ورم بینی بطور کامل فروکش نکرده است با نگاهی موشکافانه در جلوی آینه ساعتها به نظاره بینی خود می‌نشینند. این نگاه موشکافانه که تنها به بینی معطوف بوده و به سایر اعضا صورت توجهی ندارد، موجب می‌شود که از یک سو بسیاری از عدم تقارنهای طبیعی، به صورت عیب جلوه کند و از سویی دیگر زیبایی و تناسب ایجاد شده بینی با دیگر اجزای صورت، تحت الشعاع نگاه محدود به بینی قرار گیرد.

در صورت عدم انجام دقیق و صحیح جراحی پلاستیک بینی چه عوارضی ممکن است ایجاد شود؟

جراحی پلاستیک بینی به مانند هر جراحی دیگری ممکن است با عوارض همراه شود. در صورت دقت و مهارت جراح و رعایت نکات و دستورات توسط بیمار احتمال این عوارض به حداقل می‌رسد. عوارض جراحی بینی را به دو دسته می‌توان تقسیم کرد:

عوراض تنفسی ممکن است از مشکلات مختلفی ناشی شود که عبارتند از:

- چسبندگی‌های داخل بینی، باقی ماندن انحراف تیغه بینی، تنگی سوراخ‌های بینی (کاهش قطر مجرای عبور هوا به میزان نصف موجب افزایش مقاومت در مقابل عبور هوا نه به میزان دو، چهار یا هشت برابر بلکه به میزان شانزده برابر می‌شود. حائز اهمیت است که بیماران به هیچ وجه به جراح خود برای کوچک کردن پره‌ها و یا سوراخ‌های بینی اصرار نکنند. )

- تنگی دریچه داخلی بینی از وخیم‌ترین عوارض تنفسی جراحی‌های بینی است و معمولا در اثر برداشتن بیش از حد بافت‌ها و غضروف‌های بینی ایجاد می‌شود. در حین جراحی پلاستیک بینی باید دقت زیادی از جانب جراح اعمال شود تا حمایت ایجاد شده توسط این غضروف‌ها تضعیف نشود.

دسته دوم عوارض جراحی پلاستیک بینی یعنی عوارض زیبایی شامل: بینی زینی شکل در اثر برداشته شدن بیش از حد قوز استخوانی و یا غضروفی، انحراف قسمت استخوانی یا غضروفی بینی به علت اصلاح نشدن کامل تیغه داخلی بینی،  جداشدگی قسمت استخوانی و غضروفی، فرو رفتگی‌های پره‌های بینی به دنبال برداشته شدن غضروف‌های پره‌های بینی برای جمع کردن نوک بینی، برداشته شدن بیش از حد پوست پره‌های بینی، بالا رفتن بیش از حد نوک بینی، باریک شدن بیش از حد نوک بینی و افتادگی نوک بینی.

تشخیص دقیق، ارزیابی‌های کامل پیش از عمل، انتخاب صحیح بیمار داوطلب جراحی پلاستیک توسط جراح و انتخاب دقیق جراح توسط بیمار از عواملی هستند که با اتکا به آنها می‌توان احتمال بروز پیشامدهای نامطلوب جراحی پلاستیک بینی را تا حد زیادی کاست.

پس از عمل جراحی پلاستیک بینی رعایت چه نکاتی ضروری است؟

- در 24 ساعت اول پس از عمل بهتر است در جهت کاهش تورم دور چشم از کیسه یخ بر روی چشم‌ها استفاده شود.
- در طی چند هفته پس از عمل برای بهتر شدن تنفس می‌توان روزانه در چند نوبت با محلول سرم نمکی، داخل بینی را شستشو داد.
- تا دو هفته پس از عمل سعی شود از تخلیه ترشحات بینی با فشار خودداری شود.
- رفتن به مسافرت بعد از 5 تا 7 روز بعد از عمل بلا مانع است.
- در هفته‌های اول پس از عمل لازم است از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری شود.
- در طی روزهای اول پس از عمل از هر گونه ضربه به بینی باید پرهیز شود. به عنوان مثال در هنگام خواب باید طاق باز خوابید.
- در هنگام خوابیدن سعی شود نیم تنه بالاتر از پاها قرار گیرد تا ورم کمتری در ناحیه صورت ایجاد شود.
- در هفته‌های اول پس از عمل لازم است از فعالیت‌های بدنی شدید و ورزش‌های سنگین اجتناب شود. - از خوردن غذاهایی که به جویدن طولانی نیاز دارند در هفته‌های اول باید پرهیز شود.
- در هفته اول پس از عمل سعی شود عطسه با دهان باز انجام شود و از حرکات شدید صورت در هنگام خنده و نیز از گریه اجتناب شود.
- می‌توان با استفاده از مسواک نرم دندان‌ها را مسواک کرد به شرطی که از دستکاری لب بالا اجتناب شود.
- شستن صورت یا حمام کردن به شرطی که پانسمان روی بینی خیس نشود بلامانع است.
- در صورتی که با استفاده از چسب ضد حساسیت عینک به پیشانی متصل شود، از همان روز اول می‌توان از عینک استفاده نمود.
- استفاده از لنزهای تماسی چشم و مواد آرایشی روز بعد از عمل بلامانع است.

منبع: ماهنامه دنیای سلامت